ارزیابی میزان تاثیر پروژه های اجرایی آبخیزداری در بهبود و استقرار پوشش گیاهی حوزه آبخیز شهری بیرجند (حوزه دستگرد)

در سال های اخیر اقدامات گسترده ای از نظر کنترل سیل، فرسایش و رسوب و احیا و اصلاح مراتع در زمینه های تحقیقاتی، مطالعاتی و اجرایی انجام شده است، این در حالی است که ارزیابی این طرح ها به منظور تجزیه و تحلیل عملکرد اقدامات و تدوین راهکارهای اصولی یکی دیگر از نیازهای اساسی در این زمینه می باشد. آگاهی از میزان اثربخشی اجرای هر نوع پروژه برای مجریان آن از اهمیت زیادی برخوردار است، چراکه با شناخت کافی از میزان آن ضمن آگاهی از میزان حصول اهداف اولیه، مزایا و معایب مرتبط شناسایی شده و تصمیم گیری لازم در خصوص اصلاح معایب و یا تجدید نظر در شیوه اجرا و یا حتی نوع عملیات اجرایی اتخاذ خواهد شد. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر عملیات اصلاحی مراتع حوزه آبخیز دستگرد صورت گرفته تا بتوان از طریق انجام برنامه ریزی صحیح، بهره برداری اصولی و پایدار از مراتع منطقه را انجام داد. نمونه برداری در هر یک از تیمارهای عملیات های اصلاحی به روش تصادفی- سیستماتیک انجام گرفت و در هر تیمار سه ترانسکت 100 متری و در امتداد هر ترانسکت 10 پلات یک متر مربعی مستقر گردید. در داخل هر پلات لیست گیاهان موجود، درصد تاج پوشش گیاهان، درصد خاک لخت، درصد سنگ و سنگریزه و لاشبرگ و میزان تولید سال جاری تعیین شد. همچنین تراکم گونه های گیاهی از شمارش تعداد گونه های موجود در هر پلات محاسبه گردید. فرم زیستی گیاهان با استفاده از روش رانکایر طبقه بندی شد. نتایج فاکتورهای گیاهی از طریق آزمون t-student و با استفاده از نرم افزار آماری spss مورد آنالیز قرار گرفت. همچنین شاخص های تنوع گیاهی از طریق نرم افزار past محاسبه گردید. نتایج نشان داد که در مناطقی از حوزه که عملیات بیولوژیک انجام گرفته، علاوه بر افزایش معنادار تولید، تاج پوشش گیاهی، تراکم و لاشبرگ و باقیمانده گیاهی که بالطبع سبب کاهش درصد خاک لخت شده، تنوع گونه های موجود به نفع گیاهان با خوش خوراکی بیشتر شامل گندمیان چند ساله تغییر کرده است. همچنین بالا بودن ضریب تنوع تحت تاثیر عملیات اصلاحی در منطقه نشان میدهد که این مراتع هنوز استعداد و پتانسیل برگشت پذیری خود را به سمت مراحل توالی ثانویه از دست نداده و با یک استراتژی هدفمند و برنامه ریزی مناسب میتوان درجهت حفظ تنوع زیستی و بهبود وضعیت آن در این مناطق اقدام نمود. ارزیابی اقتصادی عملیات با استفاده از شاخص نسبت سود به هزینه نشان دهنده توجیه اقتصادی عملیات بیولوژیک در حوزه مورد نظر میباشد.